Kıdem tazminatı esasen işten çıkarılan işçilere verilen haktır. Bu nedenle işten çıkarılan işçiye verilen bir hak olarak bilinir. Ancak belli durumlarda işçiler kendileri işten ayrılsalar da kıdem tazminatı alabilir.
Hakkı ödenmeyen ve kötü muameleye uğrayan işçiler, evlenen kadın işçiler, askere giden işçiler, sağlık sebepleri ve zorlayıcı sebeplerle işverene noter yoluyla ihtar çeken işçiler kıdem tazminatına hak kazanabilirler.
İşçi, 4857 sayılı İş Kanunun 24 üncü maddesine göre;
1- Sağlık sebepleri: İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa. 2- Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri: İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa. İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa. İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa. İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse, Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa yahut çalışma şartları uygulanmazsa. 3- Zorlayıcı sebepler: İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.”iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. Bu feshin noter yoluyla yapılması önemlidir. Bu durumda işçi kıdem tazminatına hak kazansa da kendi ayrıldığını için ihbar tazminatı alamaz.
Emeklilik için sigortalılık süresi ve prim gününü doldurup emeklilik yaşını bekleyen işçiler de Sosyal Güvenlik Kurumundan alacakları “kıdem tazminatı alabilir” yazısını işverene sunarsa kıdem tazminatı alabilirler.
İşveren tarafından kıdem tazminatı ödenmemesi halinde dava açmadan önce işçinin arabulucuya başvurması, dava şartı olarak zorunludur.
Site: Vergialgi